کلیات
۱۶ مردادماه سال ۹۷ لیست کالاهای اساسی توسط ۳ وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت، جهادکشاورزی و بهداشت و درمان تهیه و به دولت ارائه شد. وزارتخانه‌هایی که تأیید ثبت سفارش کالا را عهده دار هستند. بر این اساس اگر کالای مشابه تولید داخل باشد یا حجم واردات آن زیاد باشد، این وزارتخانه‌ها می‌توانند ثبت سفارش را باطل کنند. در این میان کالا‌هایی اولویت واردات دارند که نیاز کشوراست. طبق آخرین لیست نهایی شده ۲۵ گروه کالایی مجاز به واردات با ارز دولتی هستند و مابقی کالاها برای تأمین ارز باید سراغ بازار ارز ثانویه و بازار آزاد بروند.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه‌کننده کالاهای اساسی شدند
بر اساس اطلاعاتی که پیشتر وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره واردات کالاهای اساسی و نحوه توزیع آن به «ایران» گفت: تمام کالاهای اساسی با ارز دولتی در شبکه‌های منتخب توزیع می‌شود. شبکه‌های منتخب شامل تمام فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور (دولتی و خصوصی) و شرکت‌های تعاونی است.
وی با بیان اینکه عرضه کالاهای اساسی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و شرکت‌های تعاونی باعث می‌شود توزیع کالا یکنواخت و مناسب صورت گیرد، اظهار داشت: فقط یک فروشگاه زنجیره‌ای ۷۰۰ شعبه در ایران دارد. بدین جهت با قطعیت می‌توان گفت که عرضه به شکل عنوان شده منطقی و مورد تأیید مردم و کارشناسان است. توزیع کالاها بین فروشگاه‌های زنجیره‌ای، چون اتکا، شهروند، رفاه، افق کوروش، هایپر و جانبو خواهد بود. این منبع مطلع خاطرنشان کرد: سوپر مارکت‌های بزرگ و آن‌هایی که شکایت به جهت افزایش قیمت نداشتند هم می‌توانند به‌عنوان مباشر به کالاهای اساسی دسترسی پیدا کنند؛ لذا به مردم اطمینان می‌دهیم که عرضه کالاها بدون مشکل خواهد بود و همه دسترسی به کالاهای اساسی خواهند داشت. وی گفت: طبق بررسی‌های صورت گرفته، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و شرکت‌های تعاونی سهم قابل توجهی در تأمین کالاهای مصرفی دارند از این‌رو برای آنکه نظام کنترلی، شفاف و مشخص باشد، فروشگاه‌ها انتخاب شدند. وی اظهارداشت: وزارت صنعت، معدن و تجارت نشست‌های متعددی را با مسئولان فروشگاه‌های زنجیره‌ای گذاشته است و آن‌ها با فرآیند جدید توزیع کالا آشنا شدند و آمادگی‌های لازم ایجاد شده است؛ لذا از این پس کالاها از طریق شبکه‌های عنوان شده در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
ایجاد سامانه برای رصد کالاها با ارز دولتی
در سال ۹۷ مقرر شد که سامانه‌ای راه اندازی شود که بواسطه آن می‌توان کالاهای اساسی را رصد و بر اساس آن میزان واردات و توزیع را ساماندهی کرد. در سامانه پیش‌بینی شده، میزان عرضه کالای اساسی به فروشگاه‌ها، میزان واردات، میزان کالاهای خریداری شده توسط مردم و میزان ارز اختصاص یافته، در نظر گرفته می‌شود؛ لذا هیچ‌کدام واردکنندگان و عرضه‌کنندگان نمی‌توانند خارج از سامانه پیش‌بینی شده، اقدامی انجام دهند.
٧٥٠ ردیف کد هشت رقمی در زمره کالاهای اساسی
مجتبی خسروتاج معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز درگفت و گو با رسانه در مورد ماهیت کالاهای اساسی گفت: ۲۵ کالا یا گروه کالایی مشمول نظام کنترلی و نظارت ارز با هدف حصول اطمینان از توزیع کالاهای اساسی، ضروری، دارو و تجهیزات پزشکی قرار گرفت. وی خاطرنشان کرد: اقلام یاد شده در جدول یا مواداولیه آن‌ها در مواردی که نیاز به واردات داشته باشد، شامل حدود ۷۵۰ تعرفه کد هشت رقمی خواهد بود که با ارز نرخ رسمی وارد کشور می‌شود. در سامانه جامع تجارت و ثبت سفارش این کالاها با کد «یک» مشخص شده اند. وی در ادامه افزود: آنچه که در تهیه و تدوین این اقلام محوریت داشته است اول از همه توجه به اقلام ضروری و مورد مصرف مردم و در درجه دوم امکان کنترل و نظارت بر شبکه تامین و توزیع این کالاها به نحوی که بتوان کالاها را با نرخ مناسب به دست مردم رساند، بوده است.
به روز‌رسانی کالاهای اساسی در دستور کار دولت
بر اساس مصوبه هیأت وزیران که از سوی معاون اول رئیس جمهوری ابلاغ شده است، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مجاز است نسبت به تأمین ارز کالاهای فهرست گروه یک شامل کالاهای اساسی، ضروری، دارو و ملزومات و تجهیزات پزشکی اعلامی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت به نرخ رسمی ارز اقدام کند. وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف شد با همکاری وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نسبت به بازنگری و به‌روزرسانی فهرست کالاهای مذکور و اعلام آن به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اقدام کند. همچنین وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف شدند کنترل و نظارت لازم را به‌منظور حصول اطمینان از توزیع کالاهای اساسی، ضروری، دارو و ملزومات و تجهیزات پزشکی وارد شده بر اساس فهرست پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است، بر مبنای نرخ رسمی از زمان ورود کالا تا عرضه آن در شبکه خُرده فروشی (مراحل تأمین، پخش، توزیع و رسیدن به دست مصرف کننده) به عمل آورند.
آغاز جلسه غیرعلنی مجلس برای بررسی توزیع کالاهای اساسی
۷ مرداد ۱۳۹۸ جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی برای بررسی وضعیت واردات و توزیع کالاهای اساسی با حضور وزیر جهاد کشاورزی برگزار شد. به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خانه ملت، جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی دقایقی پیش به ریاست علی لاریجانی و با حضور اکثریت نمایندگان آغاز شد. در جلسه غیرعلنی مجلس، محمود حجتی وزیر کشاورزی گزارشی در مورد وضعیت نهاده های کشاورزی، ذخیره سازی کالاهای اساسی و همچنین اختصاص ۱۴ میلیارد دلار ارز به واردات کالاهای اساسی و نحوه توزیع این کالاها ارائه داد.